Over Eenzaamheid

Eenzaamheid is een gevoel dat iedereen wel eens heeft ervaren. Wat wordt er bedoeld met eenzaamheid en wanneer wordt het een probleem?

De term eenzaamheid

Prof. Jenny de Jong-Gierveld definieert eenzaamheid als volgt:

Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties. Het kan zijn dat het aantal contacten dat men heeft met andere mensen geringer is dan men wenst. Het kan ook zijn dat de kwaliteit van de gerealiseerde relaties achterblijft bij de wensen.

Eenzaamheid is één van de gevoelens die wij als mensen mogen ervaren, net als boosheid, blijdschap en verdriet (Daisy Hatusupy). Eenzaamheid is inhoudelijk best complex. Er zijn veel verschillende soorten eenzaamheid (sociale, emotionele, chronische, situationele, existentiële, etc).

Daarnaast kan er bij langdurige eenzaamheid een exponentieel effect optreden door de inzet van een negatieve spiraal: het start bij een onprettig gevoel van eenzaamheid, meer terugtrekken, negatieve gedachtes, dalende eigenwaarde, verder terugtrekken en uiteindelijk ook risico’s op mentale en fysieke gezondheidsklachten en ongezond gedrag. Vaak is er wel een verlangen naar meer leefplezier, maar zit iemand vast in de situatie. Het is dan zaak om samen met iemand met tijd, aandacht en verschillende mogelijkheden op zoek te gaan naar meer leefplezier. 

Bijna de helft (48%) van de Utrechters van 18 jaar en ouder is eenzaam, hiervan was 15% ernstig eenzaam en 33% matig eenzaam (Volksgezondheidsmonitor, 2022). Lees hier meer over de laatste cijfers over eenzaamheid onder Utrechters.

Eenzaamheid signaleren en bespreekbaar maken 

Deze handvatten kunnen gebruikt worden om te praten over eenzaamheid:

• De Utrechtse Signaleringskaart Eenzaamheid biedt een handvat om eenzaamheid te signaleren, te herkennen en in actie te komen. Ook op plekken waar we het (nog) niet zo vaak over eenzaamheid hebben. Bijvoorbeeld in de supermarkt, bij de kapper of de pedicure. De Signaleringskaart is ontwikkeld vanuit het netwerk Utrecht Omarmt, in samenwerking met de Gemeente Utrecht en het NIZU. Je kunt de infokaart hier downloaden of een stapeltje aanvragen door te mailen.

• Op de signaleringskaart van het ministerie van VWS is te zien welke signalen kunnen wijzen op eenzaamheid. Er is onderscheid gemaakt tussen lichamelijke, psychische, sociale en gedragsmatige signalen en levensgebeurtenissen. 
• In dit artikel van Movisie zijn de oorzaken en de neerwaartse spiraal van eenzaamheid terug te vinden. 
• De routekaart ‘In gesprek over eenzaamheid’ van Movisie kan gebruikt worden als handleiding om eenzaamheid te signaleren en bespreekbaar te maken. Toelichting over deze routekaart is hier te vinden.  
  
  

Andere websites over eenzaamheid:

• Kennisinstituut Movisie: artikelen en publicaties over eenzaamheid. 
• Aanpak Eenzaamheid: hulpbronnen, kennis en informatie over eenzaamheid.  
• Een tegen eenzaamheid: met dit actieprogramma wil de overheid de trend van eenzaamheid in Nederland doorbreken. 
• Stadslab RAUM - Living Apart Together: Hoe kun je een stad voor iedereen creëren als eenzaamheid ervoor zorgt dat mensen in hun schulp kruipen door een gebrek aan sociaal contact, emotionele verbinding of betekenis in het leven? Dat onderzocht RAUM met een groot team van makers, denkers, bewoners, (programma)partners, lokale organisaties en professionals. Het resultaat is een informatieve website met alle inzichten uit de onderzoeksprojecten, expositie en programmering van afgelopen anderhalf jaar. De website biedt een brede benadering van eenzaamheid in zowel tekst als beeld (foto's, video's en podcasts) en veel links ter verdieping. 
  
  

Ben je eenzaam of wil je iemand met eenzaamheidsgevoelens ondersteunen? 

• Infopunt Informele Zorg - Netwerk Informele Zorg Utrecht (NIZU)
  Het Infopunt van het NIZU is beschikbaar voor zowel professionals als bewoners die vragen hebben over eenzaamheid of de inzet van vrijwilligers. Op werkdagen tussen 9:00 en 13:00 uur via 030-2361745 of infopuntiz@nizu.nl.
• Ambassadeurs Informele Zorg
  Je kunt ook contact opnemen met de Ambassadeurs Informele Zorg voor tips over over welke vrijwillige ondersteuning, wijkactiviteiten of vrijwilligerswerk passend kunnen zijn voor bewoners. Via deze link kun je zien welke ambassadeur actief is jouw wijk.

Zie ook: