Landelijke Week van de Eenzaamheid afgetrapt tijdens netwerkconferentie in Utrechtse Beatrix Theater

Handmasseurs in actie

Bij de entree zorgde netwerkpartner stichting Appeltaartconcerten voor de muzikale omlijsting. Utrechtse vrijwilligers die deelnamen aan het handmassageproject van Dock zaten bij entree klaar om bezoekers handmassages te geven.  

Een strakke organisatie met gestroomlijnde aanmelding en ontvangst zorgde voor het vloeiend binnenlopen van al die bezoekers. Ondanks dat ze van zeer uiteenlopende organisaties en bedrijven komen, en ook nog uit het hele land, kunnen ze elkaar vinden op een gemeenschappelijk speerpunt: het verminderen, maar ook bespreekbaar maken van eenzaamheid.

Open en eerlijk

Dagvoorzitter was Leila Prnjavorac, geboren in Bosnië-Herzegovina, opgegroeid in Den Haag. Zij gaf direct het goede voorbeeld door te vertellen over haar eigen ervaringen. Ze vluchtte met haar ouderlijk gezin voor de oorlog en kwam hier terecht zonder de taal te spreken of te weten hoe alles hier werkte. Hoe dat voor alle gezinsleden voor eenzaamheid zorgde. Ook heftige gebeurtenissen later in haar leven besprak Leila open en eerlijk, waarmee duidelijk werd dat je vaak helemaal niet kunt weten waar iemand mee worstelt en om welke reden. Leila stipte gelijk ook de (semantische) discussie aan over de woorden en de betekenis van alleen, eenzaam en er alleen voorstaan.

Meer aandacht voor jongeren

Na de bevlogen inleiding ging het plenaire gedeelte echt van start. Staatssecretaris Maarten van Ooijen sprak via een opgenomen filmpje de zaal toe. Hij had verplichtingen elders en kon er dus niet bij zijn. 

Mirjam Wakelkamp besprak dat het actieprogramma van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in de vorige kabinetsperiode focuste op eenzaamheid onder ouderen. In het nieuwe actieprogramma van Eén tegen eenzaamheid voor 2022-2025 gaat het om eenzaamheid in het algemeen. Hierdoor is de afgelopen tijd ook meer aandacht voor eenzaamheid bij jongeren. Bijvoorbeeld in de publiekscampagne 'Een klein gebaar kan het verschil maken' die momenteel te zien is. De jongeren zelf steken graag de handen uit de mouwen; er zaten verschillende studentenorganisatie en -verenigingen in de zaal.

Stichting Thuisgekookt werkt samen met PLUS

Op de vloer verschenen vervolgens Mirjam Wakelkamp - programmamanager Eén tegen Eenzaamheid, Mark Foekema - wethouder Gemeente IJsselstein, Sandra Jetten - directeur Oranjefonds en Marlijn Simons – woordvoerder Plus retail en Stéphanie van Gerven – directeur-bestuurder van netwerkpartner Stichting Thuisgekookt.

Het gesprek ging vervolgens over de vraag: waar kunnen we het verschil maken? Uit het gesprek bleek dat eten een goede, laagdrempelige manier is om mensen aan elkaar te verbinden. Stichting Thuisgekookt en Plus hebben op dat gebied dan ook de handen ineengeslagen. Mark Foekema sloot aan bij het concept van samenwerking en benadrukte om vooral gebruik te maken van de kennis en ervaring van anderen en die weer verder te delen. Samen weet je meer. Zijn gemeente (IJsselstein) sloot zich ook ter plekke aan bij de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid. Dit na wat hilariteit omdat Mark openlijk bekende dat hij zéker dácht te weten dat IJsselstein al was aangesloten, maar had ontdekt dat dat niet het geval was. 

Transformers Community

Sandra Jetten en Iris Workum vertelden over de samenwerking tussen Oranjefonds en Transformers Community. Iris was open over haar eigen ervaring met emotionele eenzaamheid en hoe die haar juist ook weer heeft geholpen om er iets tegen te kunnen doen. Transformers Community verbindt jongeren online met elkaar door ze praktische tools te geven, mogelijkheden om te praten te bieden en gemeenschappelijke live-ontmoetingen in de app te organiseren. Door jongeren te blijven verbinden, hoeven zij minder snel hulp te zoeken bij de GGZ. Het Oranjefonds vindt het initiatief zo belangrijk dat zij een financiële bijdrage gaan leveren.

Budget aanvragen 

Sandra Jetten, directeur, vertelde dat dankzij een samenwerking met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport er de komende jaren extra budget beschikbaar is voor initiatieven die zich inzetten om eenzaamheid te verminderen. Ben je benieuwd of jullie initiatief in aanmerking komt om geld aan te vragen?

Deelsessies

Na deze plenaire opening gingen de gasten uiteen in verschillende sessies, waar het thema eenzaamheid steeds net uit een andere invalshoek werd belicht.

Onderwerpen waren onder andere hoe je communiceert over eenzaamheid, hoe je dat doet met mensen die zich eenzaam voelen, welke tools je letterlijk en figuurlijk kunt inzetten, roze ouderen, migranten, taalbarrières, welke initiatieven er zijn en nog veel meer. Mooie meenemer: in de Berberse taal bestaat geen woord voor eenzaamheid. Misschien heeft dat met de cultuur te maken, waarin mensen meer naar elkaar omkijken?

Ianthe Mantingh vertelde bevlogen hoe met het ontwerp van onze leefomgeving, ruimte kan worden geven aan ontmoeting. Ze heeft hier ook over gepuliceerd, zie: Ontwerp voor ontmoeten. Andere deelsessies gingen bijvoorbeeld over ondernemen tegen eenzaamheid, sociale verbinding in de wijk, sociale gezondheid van jongeren verbeteren en er was een speeddate sessie. 

1000 jaar eenzaamheid

Terug naar het tweede plenaire gedeelte. In de hoek van het podium zit een man met een lichtblauwe gebreide muts op achter de piano. Het blijkt de Hans de Booij te zijn, zanger en liedjesschrijver met enkele grote hits op zijn naam. Hij vertelde over hoe hij een ‘eenzaamheidsaanval’ heeft doorgemaakt en zong 1000 jaar eenzaamheid, zijn nieuwste lied. Hij is op 10 oktober terug in Utrecht om een voorstelling te spelen over zijn leven met alle pieken en dalen die daarbij horen. Ook op deze manier wordt eenzaamheid weer meer bespreekbaar. 

Getuige van verdriet

Velen bleken hem al te kennen, de volgende gast op de vloer: Manu Keirse, autoriteit in verlies, verdriet en rouw. Ook dit keer maakte hij weer indruk. Er werd geslikt, er vloeiden wat tranen, of er werd ‘gewoon’ ademloos geluisterd. Keirse vraagt zich af waarom we zo zijn weggedreven van de dood als onderdeel van het leven. Hij pleit voor een herwaardering van het sterven, dat steeds verder wordt uitgesteld en gemedicaliseerd. Er wordt steeds minder open over gepraat. En juist dat kan voor eenzaamheid zorgen.

Keirse refereert aan de coronaperiode waar in de nadruk lag op het isoleren van mensen en het aantal doden zo laag mogelijk houden. Wat daarbij werd vergeten was hoeveel mensen daardoor pijnlijk eenzaam werden. En wat telt dan het zwaarst?

Rouw is geen gemakkelijk proces, vervolgde Keirse, maar als er niet over gepraat kan worden, wordt het alleen maar moeilijker. Rouwenden voelen zich vaak eenzaam, omdat de omgeving niet weet hoe ermee om te gaan. Hoeveel mensen zouden niet geholpen zijn met een open gesprek over rouw, of over een naderende dood? Als we de dood meer integreren in ons leven, wordt die worsteling veel minder. En Keirse heeft meer handreikingen. Sla daar vooral zijn boeken eens op na. En onthoud deze uitspraak: 

Wees getuige van verdriet, zonder dat je er iets aan kunt of wilt doen.

Ambassadeurs

Met deze woorden nog naklinkend was het tijd voor de aanjagers van Eén tegen Eenzaamheid: Neelie Kroes, Marianne van den Anker, Francesco Veenstra, Tim Senders en Bert van Leeuwen (EO). Zij vertelden waarom ze zich hebben aangesloten en wat ze met het thema doen.

En dan zouden we nog bijna de belangrijkste gast vergeten: Koningin Maxima was er ook. Weliswaar op video, maar het voelde toch even heel nabij, zeker voor de mensen op het podium. Ze wenste ons een mooie Week. 

Met een hoofd vol en een lege maag ging het tot slot naar het diner. Er werd druk genetwerkt en nabesproken. Zowel het eten als het evenement smaakten naar meer.

Utrechtse activiteiten tijdens de Week van de Eenzaamheid

Ben je benieuwd wat er in Utrecht allemaal georganiseerd wordt? Er zijn deze week volop initiatieven te vinden om ontmoeting en verbinding te stimuleren. Van Kom Erbij diners tot sportactiviteiten en van groepsgesprekken tot art games voor jongeren. Iedereen kan meedoen en aansluiten. Bekijk onderstaand overzicht met alle activiteiten: 

Aanhaken bij communicatie campagnes

In dit artikel kun je lezen bij welke campagnes je kunt haken tijdens de Week van de Eenzaamheid, zoals #Evencontact van Movisie en 'Een klein gebaar kan het verschil maken' van het Ministerie van VWS.

Ook is gister de Utrechtse campagne 'Unbox jezelf' en 'Unbox een ander' gelanceerd: utrecht.nl/unboxjezelf. Met de campagne wil de Gemeente Utrecht jongeren bewust maken dat het oké is dat je je af en toe niet goed voelt, waaronder eenzaam. Dat ze erover kunnen praten en weten waar ze terecht kunnen. Daarnaast wil de gemeente alle mensen die om jongeren heen staan (hun omgeving) bewust maken van de rol die zij hebben in de mentale gezondheid van jongeren.